Bienvenida

El ILÉ OSHA ASHÉ ELEGGUÁ les da la más cordial bienvenida a todos aquellos religiosos, mayores y menores, aleyos y curiosos que buscan conocimiento, compartir experiencias, y enriquecerse cada día del basto conocimiento de esta hermosa religión ancestral.
La religión Yoruba ha sobrevivido miles de años entre guerras, conquistas y difamación, hoy lucha también contra la ignorancia y la charlatanería, pero estamos seguros que también a esto sobrevivirá.
Maferefun Eggun, maferefun Elegguá, maferefun Bogbo Osha y Orisha...

lunes, 2 de julio de 2012

La importancia de la Rogación de Cabeza

El prestar atención especial al cráneo (Lerí) como repositorio de Orí (ángel de la guarda o yo superior) es de importancia no sólo para oloshas sino también en otras religiones. Un Orí desequilibrado podría causar dificultades. Las razones son múltiples y los casos en que orí debe ser alimentado son varios. Las razones principales caen bajo tres categorías: Fortalecer, refrescar y equilibrar el orí. Las dos instancias rituales principales que requieren kaworí eledá son durante una iniciación y durante un ritual expiatorio, sin embargo, la rogación de cabeza puede ser parte de un régimen espiritual preventivo.
Hay muchos ingredientes que se utilizan durante un kaworí eledá (rogar la cabeza), pero fundamental es hecha con coco, agua, efún, el algodón y la manteca de cacao entre otros ingredientes. Algunas rogaciones se hacen con la eyerbale (sangre de un animal sacrificado) y algunas de ellas con diferentes frutas.
La gracia del proceso de kaworí eledá proviene de tener unas manos diferentes que le ayuden a alinear la energía de su orí. Es lógico que si hay un desequilibrio en la cabeza de uno la acción correctiva debe provenir de una fuente de energía externa, que sea equilibrada y fresca. De lo contrario, ¿cómo puede una persona que no está equilibrada ayudarse a sí misma? La persona que le toque su cabeza debe ser alguien de confianza y cuya vida no está llena de drama, conflicto y negatividad. Esto es crucial y por eso hago hincapié sobre su importancia.
Al entrar en al área ritual, aquí hay algunas cosas que debe observar. El espacio ritual debe estar limpio, bien iluminado y organizado. Usted no debe hacer nada en la preparación para el ritual, así que traiga los ingredientes y se sienta a esperar.
Después que se hace el kaworí eledá de inmediato debe sentir una marcada diferencia, puede ser que sienta mucha calma, o que se sienta con vigor y mucha fuerza. Algunos oloshas tienen manos que son tan frescas que ponen a uno a dormir durante el proceso y algunos tienen tanta energía en sus manos que literalmente uno se siente como si se les ha dado una descarga eléctrica. Los resultados también dependen en gran medida de la intención del ritual y de los materiales utilizados. En general, una rogación se debe hacer en la tarde o antes del atardecer dando tiempo suficiente a la persona que la reciba para volver a su casa antes del anochecer e ir a descansar.

Incluso si usted ha pasado por el proceso de kaworí eledá muchas veces es importante no trivializar el ritual y apreciar su importancia y su papel en ayudar a mantener nuestra vida espiritual equilibrada.

sábado, 21 de abril de 2012

Vocabulario Congo

Les dejo aqui un breve pero muy interesante diccionario de Regla de Palo.

A:


Abanico: efu
Abrir: wuanka, duilando
Abrojo: nguigo, nguino
Abuelo: nkai, nkuku
Aceite: masi maki
Actividad: kianyangla
Adelante: yalanga ngui
Adivinar: vititimenso (con espejo magico),vititi nkobo(s)(con caracolos)
Adivino: kusambulero, ngango ngombo, vititi sambidilango (vista del conocimiento )
Adorno: butan dumba, mona
Africa: wankila
Agua: mansa, manso, masa, mesi, ymasa
Agua coco: masa kamputo
Agua del mar: kalunga, galunga, masa kalunga
Agua del rio: lango cholan
Aguardiente: malafo, masa agangulero
Aire: nkili, kunanfinda
Aji: fotila
Ajo: diamputo, niasa
Alamo: machuso, mechuso
Albahaca: medalo, guanguao
Alcol: malafo mbinga, mabinga
Algodon: duambo
Almendra: eguinse
Alta: simane, sambi, sambia, nsambi, nsambia
Altar: brandiku sambi, brandiku nsambi
Amado: ngua
Ama: ngolele
Amanecer: dikolombo dikuama
Amarillo: moamba
Amarrar: kuta, nkuta
Amiga: nkundi, yeye
Amigo: wankasi
Amigos: bakundi
Amuleto: makuto
Ancestro: bakula
Antepasado: bakula
Aqui: munankuto
Araña: masu
Arbol: bukua, musi yaiti
Arena: miseke
Arêtes: ngungu
Arrodillar: fukama
Arroz: eloso, loso, yaloso
Avispa: supiwanpungo
Ayudar: kawanko
Azogue: fendingonde
Azul: bundi


B


Babosa: soyanga
Bailar: kina kuame
Baile: kizumba
Ballena: lauriako
Bandera: kanda, lelensuata
Bañarse: minia
Baño: sala
Barco: kumbe, nkumbe
Barriga: malusa, kibumo
Bastante: mbongo
Baston: tongo
Basura: nsasa, ntiti
Bata: matutu
Bautizo: botika, gangango
Beber: mu
Bebida: chamba, malafo
Bendicion: diangansua
Bichito: bitilengo, (nfiman)
Bicho (s): munfuira,(muninfuise)
Bien: kiambote
Bigotes: sanso, nsanso
Blanco: mundele
Boca: nua, nia mua, munan nua ,moa, nako
Bolsillo: kuto, nkuto, munankuto
Bonita: mlombe, mbuta
Bota: lusango
Botar: yosa
Botella: fumbo, buate
Brazo: limbo batolembo
Brocha: sama
Bruja: guenge, nguenge
Brujeri: kindamba, mayombe, mumbanda
Brujo: tata nganga, tata nkisi, tata ndoki ,tata mayombe, nbandoki, ndongo, ngangulero
Bruto: matutu
Bueno: bundu, lulendo, mbote
Burro: kombo bongala


C


Caballero: ndo, pana
Caballito del Diablo: nkombo akino, nsusu muteka
Caballo: batu, nialo, nialu, fato, nfato, nkako
Caballo medium: ngango ngombo, nganga ngombo
Cabeza: brukoko, ntu, muluanda
Cabildo: munanso
Café: kundia, kasa, kualikilo
Calabaza: malampe, nale, makuke, maluke
Caldero: kiso, nkiso, muluguanga
Calenture: fuka, mfuka
Caliente: banso
Calor: banso, muyondo
Callar: quisa
Calle: nsila, sila
Callese: kawako matoko
Cama: tanda, lukuame, mfuembe
Camaron: brinda, nbrinda
Caminar: kiamene, kuenda, kiako
Camino: kuenda, kuendan, nsila
Campana: ngongo
Campo: ngongo
Campo: kunayonda, kunayanda, nseke, mumuseke, miseke
Canasta: kawuandi
Candado: matui, kumba
Candela: bansa, bansua, nbansua, mboso, ntuya, baso, mbaso
Canela: mokoko wando
Cantar: nfindan
Canto: nfinda, mambo
Caña: Mikanga, misanga, muengue, marioka
Caña de azucar: madiandia, musenga
Caña brava: matombe
Cañon: matende
Cara: bundi, itama
Caraco: nkombo, bonantoto, simbu
Carbon: etia
Carcel: nso gando, kutamu labambu
Carne: mbisi, bisi, mbifi, bifi
Carnero: meme, dimeme
Carta: mukanda, nkanda
Casa: nso, munanso
Casado: nkla
Casamiento: kusankana, longo
Cascara: lele
Catorce: kumiya
Cazador: mbole, walumbe
Cazar: kuela
Cazuela: balongo, balonga, kalubango, mulanganga, guincho, nguincho
Cebolla: molalo, alulosa, abubosa
Ceiba: nsambi, ngundu, nsambia
Cementerio: nfinda ntoto, kunanso, kunansinda
Ceniza: mpolo kubi, mpolo banso
Cerebro: samidilango
Ciego: wafamensu, kanaba
C ielo: nsulu,sulu
Cien: nkama
Cigarro: nsunga, sunga
Cigarillo: nsunga mene
Cimarron: pakase lele
Cinco: ifumo
Cintura: eluketo, munila
Ciudad: mbansa
Clavo:manna sonye
Cobrar: igana
Cocina: lambe
Cocinar: ise
Cocinero: mulombi, mualambi
Coco: kano mputo, babomela busa, bana koko
Cocodrilo: gando munandansa
Coge: kuata
Coger: tala
Cojo: guafakulo
Collar: sanga ndile, nkutu dilanga
Comer: gako, lubia
Comida: ndia, uria, udia
Compañero: mpanga samba
Comprar: kuenda suila, kita
Contra: nika
Content: matoka kawuando
Conversando: banbangan
Conversacion: burokoko
Corazon: ntimate, nbundo, nchila
Corojo: ntunde
Correr: lenga
Corriendo: san san
Craneo: kiyumba
Crusifijo: nkangui, nsambiapiri
Cruz.: njumbo, tanda, kabusa
Cuarto: suako
Cuatro: iya, tatu, efua
Cuatro esquina: dilu, ndilu
Cuatro vientos: kuluso, lucero
Cuba: ngundo, kimputo
Cubano: wanfuto
Cucaracha: nalende, kalu
Cuchillo: mbeleko, bele, mbelefina
Cuerpo: nitu, masimenga, fumanguame
Cueva: kasimbo
Cuidado: kirio, nkirio
Culebra: mbamba, nsima
Curandero: ngango buka, gangantare
Chivo: chenche, ekomba, kambo, kombo, nkango, nkongo
Chusma: ñangara
Chismoso: ndimanguiwa
Chiquillo: watoko, guatoko
Chino: mingango, mongango


D


Dame: kuende, atuya, tambula, samba, mpandika
Dar: kuba
Daño: diambo, kualono
Dedo: mioko, mioka, nguika
Dedos: nlembo, limbo
Derretir: languan
Deseo: ntondele
Despacio: sualo, sualo
Despierto: wiriko
Desprenderse: sakri, sakrila
Dia: da, muine, diambo
Diablo: ndoki, kimbundo, karire, miniampungo, kachanga, tata lubuisa, sampungo, doki
Diente: menu, meno
Diez: kumi
Dieciseis: kumisabami
Diecisiete: kumisabuare
Dieciocho: kuminona
Diecinueve: kimifua
Dinero: nsimbo, simbo, simbongo, nbongo
Dios: nsambi, sambi, nsambia, sambia
Dioses: mpungos
Diosa: mpungu
Doce: kumiyole
Dolo: yela, lunsa
Domingo: diansona
Doncella: kiwaka
Donde: kilumbo
Dormer: leka, solele
Dos: yole, tauo, yari
Duele: yele
Dueña: ngunda nkita
Dueño: gangan gumbo
Dulce: dimbo, ndiambo
Durante dia: kunanga
Durante noche: kuseka
Durmiendo: talenkendo

E


Edad: kisoko
El: muena, muana
Ella: ndumba
Elefant: nsacho, insane, bondantuei, pakasa sao, nsao
Embarazada: loyu
Enamorado: yambisa
Enano: ndundo nbaka (evil)
Encender: ntuya
Enciende: songuila lumuine
Energia: wanga
Enfermedad: kuankumero, yari yari, yemba ,yembo
Enfermo: yera, yari, yanyara, tubelanga
Enojarse: fula botan kando
Entender: tukuenda
Enterra: kunfunda
Entierr: lucamba nfinda ntoto
Entrar: kota, kuenda
Envidia: kimpa, kimpalu
Epilepsia: nianga
Ereccion: nfia timbisi
Esclavo: mabika, mubika, muika, mbaki, musensa
Escoba: monsi, nmonsi, kamba, baombo
Esconder: kabansiero, kabanchielo
Escopeta: nkele, kele
Escribir: masanika, chikuere, mukanda
Escuchame: guisa
Escucha: sikilimambo
E spanol: musuluwandio
Espejo: vititi menso
Espejuelos: lumeno
Espina: kere benda, kunai
Espiriyu: nkuyo, nkisa masa, ngunda, ndundu, dundu, indiambo
Espiritu: kindoki, kilumbo
Espiritu: nfumbi
Espiritu: musanga
Espiritu,(malo: ndoki
Esposa: nkana
Esquina: pambian nsila
Estar: diata
Estoy: year
Estomago: puan boane, monalusa
Estrellas: buetete, buete, tetenwangam tetemboa, tango bonansisa, bunansisa
Estudia: kundilonga
Excremento: tufe, tufi, ntufi
Extranjero: lunwanda, lunwando

F


Faja: fanda, ponda
Fallesio: tondolo kuame
Fama: bango
Familia: kanda
Fantasma: kinkindiki
Favor: sofeka, nsofeka, masikila
Ferrocarril: guio kila, nkumbre kunayiere
Fiesta: sikiringoma, kisobiakia, kisingokia ngola, bangalan
Fiesta,(baile): kuma kia ngola
Fiesta,(música ): mumboma
Firma: patibemba
Fecha: fendinde, yilo
Floja: tui kamasinda
Fogo: kuta, nkuto, munantuya, muyaka, maka
Fornicar: timbe, fifigita oyongo
Frijole: guandi, nkita lumbe

Frijoles colorados: guandu mayonda lele
Frijoles negros: madenso, mandenso
Fruta: machafio
Fruta bomba: machafio kisondo
Fuego: lemo, bukula
Fuerza: basuke sunga, munu suke nsunga, fatibenba
Fundamento: songue, munalanga, pungun banso, yaya wanga
Funeraria: yemba, fua nso

G


Galleta: pogitana
Gallina: nsusu, sunsuketo, susukeke, wanambolo
Gallo: nsusun kokoro, sunsu ketu, susunwere, nsusu
Gancho: samio
Ganso: wankala
Garabato: mombala
Gato: kimbungo, chiwambe, fumancano, fundiankane, guai,tualengo
Gata de magi: bumba
Gordo: buamato
Gracias: ndondele, ntandole, tondele, ntandala, moana, nkimandi, wanka, nwanka, ndoso
Grande: ntukua
Grupo: krikoria
Guanajo: nsawawo, asonwa, asowa
Guarder: nbaka
Guerra: mulonga, gongomakarira
Guitarra: lambrile matoko, sansimatoko

H


Habla: bobandinga, boba, mboba
Hacer: kuila
Hacha: krengo, bele
Harina: diba, ndiba
Henbra: nkendo, nketa
Hermana: mpangui yakala
Hermano: mpangui
Hermosa: boloya
Hernia: mulungua
Hierbas: bikanda
Hierro: songe, nsonga
Hija: moana, guandin
Hijo: munanfuto, munanu, munana
Hilo: babuso
Hinchado: mabimbi
Hoja: difue, kuku, nkanda
Hombre: muana, burumbano, mabumboa, yakara
Hormiga: kiniomi, miasiman nfitete, fuila
Hospital: kuanso, kumanso
Hoy: kuangui, guaki
Hoyo: kuko
Hues: matari pemba, mfansi, yesi
Huesos: kongome, kanguame, musombo
Huevo: lele, mankima nsuso
Humanidad: bantu
Humo: disi


I


Iglesia: munanso nkisi, kunanso
Ignorer: Dialamenso
Incienso: mpolo nsambi
Indio: minganga badigaso, yamboaki
Infierno: lurian bansa kariempemba, yenda kumbansa
Iniciacion: mpangui sama, kirano, malembe goganti
Inteligencia: ntu
Irse: mbakuako, mikuenda

J


Jabon: saba, nsaba
Jarro: disanga
Jefe: mbansa, ngumbula, fumo, nfumo, npangala
Jengibre: ntua, tua
Jicara: wata, nputo guankala, futu guankala
Jicotea: nkufo, guru, fuko, sarakunseko
Jimaguas: basimba kalulu masa
Jimagu: mpansa
Jorobado: guatekama
Joven: matoko, baleke, muleke
Jubo: ñanka, ñunka, ñioka
Junto: ambiantsa
Juramento: kimbo, Kimba
Justici: dundalonga, fuambata, nfuambata
Jutia: ngunche, kumbe, nfuku

L


Labor: kebula
Ladrar: mufe
Lagartija: diansila
Lagrimas: masosi
Laguna: mungane monsa, tuale lango
Largo: mboriyandi
Lavar: sankumali, sukula
Leche: magonde, nsunka

Lechusa: minian puango, fungo masuka, muni nfuanga
Lejos: tanga nkanda
León: nsombo, kiandongondo
Levanter: sangula
Levantate: sikama
Licencia: gonad dariyaya, gueyaye
Limon: koronko, kiangana
L impiaza: nsala, sala
Limpio: nsaku
L oco: fuati
Loma: sumulongo
Loro: nkusu
Lucero: tetemboa, kimango
Luna: ngonda, gonda,ngunda ,tango dilanso
Lunes: nsala
Luz.: tuya, munia
LLover: mbula, nfulanguisa
LLuvia: lango
LLanto: masanga, samba, sambiayaya
LLenar: kumbre
LLorando: dalan kuame, dalan kuami

M


Machete: mbele
Madera: nti, miti
Madre: yaya, ngua, yeye, kuandi
Madrina: yaya, nsumbo, ngundi
Magia: kimpa
Maja: mboma, ñoka, bomboma, kimbamba
Mal: ñari, nguame, kombo samba
Malo: ngongo, yela, malembe
Mandar: tuma
Mano: inkuako, blanki, nguika, mbemba, mbembo
Manteka: mansi, mense
Mañana: masimene
Mar: kalunga
Marido: masuako, nkana, matoko
Martes: nkando
Martillo: ndungo, bungo
Matar: bonda
Mayombe: mayombe
Mayor: tata ngango, tata nkisi
Medicina: bilongo
Mentira: bamboo
Mentiroso: bambunguei
Mesa: brandiku
Mile: buke, ndambo kinkolo, wemba, dimbo
Mirar: nsinde, muene, bika
Mire: kili
Misterio: limbo, nkui
Montaña: kunalemba, mongo
Monte: nfinda, kunanfinda
Morir: kufua
Mosca: boansi, bonse
Mosquito: lulendo, kangoma
Mucho: bobe, ingui
Muerte: malala
Muerto: nfumbe, nganga, nkula, bakula
Muje: dimba, nketo
Mundo: bemba, panguila, npanguila
Mundo: ntoto
Misica: gungafuto, minwi, pungui


N


Nacer: sapunto
Nadir: guanbinda
Nalgas: fembe, bungonani, matako, nfembe
Naranja: balala, muamba, nbegfo
Nariz: masuru, masuri
Negocio: mbembo
Negro: mifuita, kulu, yandombe
Ningun: mune pun
Niña: mdumba nene, ndumba bakala
Niño: moana luke, basikanda
No: nani, ko
Noche: kalungo, buna fukua
Nombre: lusina
Nosotros: tutu
Nubes: yalanwa munanlusa
Nudo: nkango, gango
Nueve: fua, mendako
Nuevo: lulend penfialo
Numeros: uno-yesi, dos-yole, tres,-itatu, cuatro-iya, cinco-ifumo, seis-isabami, siete-isubuare, ocho-inona, nueve-fua, dies-kumi

O


Obispo: fumo, nfumo
Ocho: inona
Oidos: mato
Oigo: mo wa
Oir: kuto, sikiri mato ,nkuto
Ojos: mensu, mato
Oreja: tuto, nwenga
Orinar: lango banga
Oscuro: tombe, mfuembo, mpimpa.

P


Padre: tata
Pagar: futeno
Pai: nsi
Pajaro: sunso, nui, sunsun
Palabra: dinga
Palabras: mato
Palacio: munanso
Palero: tata nkisi
Palma: lala, mamba
Palo: kunie, nkunia
Paloma: Nsuso nsambia
Pan: mbolo
Pantaloon: mbati, lele makate
Pantera: yamakara, kombo bongala
Pañuelo: mbenso, dilanso
Papel: katkan kanda
Para: duala, nduala
Pared: lumba
Parir: kabo angasi
Parto: mpasi
Pato: nsusulango, bandango
Pavo: nsusu asogue
Pecho: nturu
Pegar: tati
Peleando: monongoya, sambulam
Pelo: nsefu, nsuke
Pellejo: kanda
Pena: nfia, magate
Pensando: bosando
Perdon: sambia ntuke, ntuke
Permiso: kuenda banguanta
Perro: bua, mbua, jimbia
Pescueso: nchinga
Pescado: sonse
Pie: mumalo, ntambe, mioko
Piedra: matari
Piedra iman: fumanda kimpenso
Piedra rayo: nkita simpungo
Pimiento: ndungo, tuola
Piojo: tatu
Piña: miengue
Planta: nsiama, kongue
Platano: makondo
Plumas: nkanda, mukanda
Poco: kukako, mune yole
Podrido: nfua
Pocicia: gando, mucuaputo, cabo ronda
Polvo: mpolo
Polvora: fula
Porqueria: ntufe
Pozo: longue, kamatoto
Prenda: nganga, ganga, munganga
Preso: nena luande
Prohibid: nlongo
Pronto: tuimini
Prostituta: nkuna nwako, mbisi labana
Prueva: walenga
Puente: masa lamba
Puerco: misunguru
Puerta: munelando

R


Rabo: sila, biokoncila
Raiz: bugule
Rana: sire
Rata: mbinda, matutu
Raton: ntongo
Rayo: nsasi fula
Recoger: kuabilanga
Recuerdos: samuna nkenda
Redondo: kuyerere
Regresar: lurie
Relo: ntiele
Resguardo: makuto
Retrato: dimbo
Rezo: mabungo, mambo
Rey: nfumo, nani
Rico: mbongo
Rincon: kasuako
Riñon: mbanga
Rio: lukango, mbelesi
Rojo: mbuaki, mengu
Romper: diboa
Ropa: nguelele, bebe, mbeke
Roto: kitutu

S


Sabado: wengue
Sabana: muna, beko
Sabe: bika
Sabiduria: ntuan, bundanga
Sabio: nfumo
Saco: ntutu, fuko
Sal: sukre mpolo
Saliva: mete
Salud: lumbo ,nsalamalekum
Sangre: menga
Santo: mpungo
Sapo: nkuila, nchulo
Saya: lelepum
Sembrar: nfuri, nfurintoto
Señor: mpangui
Silencio: mambe
Silla: kimbundo, luando
Soga: musene, mukolo, bulo
Sol: ntango, tango
Soldado: mubuonga, masoari
Soledad: moana kaka
Sombrero: musumbo
Sube: banda
Suelo: ntore
Sueño: kuanda, nsoyi

T


Tabaco: nsunga, sunga
Tambor: ngoma, ngoma mputo
Taro: mbinga
Taza: ponda
Techo: lulia
Tela: kangu
Ttempl: nso
Tener: simbanka
Tiempo: mbu, tango malanda
Tierra: ntoto
Tigre: ngo
Tijera: nsama
Tinta: fiota, menga fiota
Tirar: takula
Tiro: munduko
Tokar: takalunga
Todos: lumbo
Toma: ntuala
Tomar: tambula
Tonto: soe
Tormento: mbula
Trabajar: banga, nsikila
Trankilo: yeka
Trece: kumiyate
Tren: nkumbre
Tristeza: kikenda
Tropezar: munantansila
Trueno: kuankila


U


Uno: yasi
Uña: kiala
Uva: mamputo

V


Vaca: naa, naja
Vago: salantuwa
Valiente: yen yen
Valla: kuenda
Vapor: nkubri, kalunga
Vaso: nchuta
Vela: muenda
Velorio: tambi
Venedo: sansamu, sombi
Vender: ntuenda
Venga: mbanga
Verdad: mambianga
Verde: mbi
Verraco: guangangulo
Vete: kuenda, kuisa, diata
Vieja: kienbomba, kiboba
Viejo: nsula, okulu
Viento: nfinda, impenso
Vientre: munaluza
Vino: malafo, mbaso
Vira: bilula
Virar: biringuer
Visita: sensa
Vivir: buriri
Volar: kakuisa
Vos: ndinga

Y


Yerba: nfita
Yerbas: musanga